Η προσοχή

Η προσοχή, η συγκέντρωση, η μνήμη, η φαντασία - Τα Τέσσερα Κλειδιά Ανάπτυξης της ΣυνείδησηςΗ Προσοχή μπορεί να οριστεί ως η κατεύθυνση και η διοχέτευση της συνείδησης με τρόπο ώστε στο μικρότερο δυνατό χρόνο να αντιλαμβάνεται τον περισσότερο χώρο, αντικείμενα, υποκείμενα και καταστάσεις του δεδομένου περιβάλλοντος.

Έτσι λοιπόν η πρώτη και αρχική φάση με την οποία ο ανθρώπινος ψυχισμός αποκτά πληροφορίες, γνώσεις , εμπειρίες: τα μέσα δηλαδή για τη δράση του. Η Προσοχή μπορεί να ασκηθεί με οποιαδήποτε από τις πέντε φυσικές αισθήσεις- ή με μερικές από αυτές συνδυασμένα- αν το αντικείμενο είναι εξωτερικό. Μπορεί να ασκηθεί νοητικά ( με εσωτερικές αισθήσεις-παραστάσεις) αν το αντικείμενο είναι εσωτερικό, όπως οι εικόνες της φαντασίας, οι σκέψεις και οι ιδέες γενικά. Τότε η εστία της συνείδησης φωτίζει κατά άμεσο και σκόπιμο τρόπο ένα σύνολο ψυχολογικών παραγόντων, οι οποίοι έτσι ωθούνται στο να απασχολήσουν την προσοχή μας. Η Προσοχή λοιπόν είναι η διοργάνωση της συνείδησης. Αν η συνείδηση είναι η κατοχή του εαυτού μας, τότε η προσοχή είναι το ψυχολογικό εργαλείο που επιτρέπει να γνωρίσουμε τον εαυτό μας για να τον κατέχουμε.

Για να το καταλάβουμε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα από την τεχνική της φωτογράφησης. Η επιλογή του φωτογραφικού στόχου είναι ήδη πράξη προσοχής. Η Συνείδηση θα ήταν το φιλμ. Η εστίαση του φακού είναι η Προσοχή και η φωτογράφηση είναι η συνειδητοποίηση.

Η Προσοχή λειτουργεί βέβαια με κάποιους νόμους που μπορούμε να τους παρατηρήσουμε και να τους περιγράψουμε , αλλά δεν μπορούμε εύκολα να τους κυριαρχούμε. Έτσι είναι δύσκολο να διατηρήσουμε την προσοχή μας επί πολύ χρόνο. Επίσης υπάρχουν φυσιολογικοί ( κινητικοί, αναπνευστικοί , κυκλοφοριακοί κλπ) ψυχολογικοί και νοητικοί παράγοντες που βοηθούν την έναρξη της λειτουργίας της προσοχής όπως: η ικανότητα να συγκεντρώνεται κανείς σε μία μόνο ιδέα, η ικανότητα να αποκρούει κανείς τις ιδέες που δεν είναι σημαντικές, το ν΄απομονώνει ένα ορισμένο γεγονός και να το προσέχει. Οι σημαντικότεροι όμως από αυτούς τους παράγοντες στρέφονται γύρω από συναισθηματικές ρίζες: δηλ. προσέχω επειδή «μου αρέσει» και προσέχω γιατί «το θέλω», ή γιατί «πρέπει».

Η Προσοχή έχει στενή σχέση με τα ενδιαφέροντά μας, τα οποία διαιρούνται σε 2 κατηγορίες:α) το συνειδητό ενδιαφέρον, όταν θέλουμε ή πρέπει να προσέξουμε κάτι και β) το ασυνείδητο, που προέρχεται από τα αντικείμενα της αρεσκείας μας.

Τι χρειάζεται λοιπόν για να αποκτήσουμε μια περισσότερο σταθερή προσοχή, κυριαρχημένη από τη θέληση και χρήσιμη για τα ενδιαφέροντα του εαυτού μας ; Γενικά θα λέγαμε ότι χρειάζεται να ελέγχουμε τις αισθήσεις μας, που πάντα μας τραβούν προς τα έξω και εμποδίζουν με τα παραληρήματά τους να προσέχουμε αυτά που πρέπει .Χρειάζεται να δώσουμε περισσότερη σημασία στη βούληση παρά στον κατώτερο συναισθηματισμό, μέχρι να κατορθώσουμε να θέλουμε ότι πραγματικά πρέπει να θέλουμε, αφού ωριμάσουμε πνευματικά. Δεν πρόκειται όμως να εξαλείψουμε την συναισθηματικότητα, αλλά να τη συνδυάσουμε έξυπνα με τη Γνώση και τη Βούληση. Έτσι θα εναρμονιστεί με την πραγματική φύση μας και θα είναι υγιής.